ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΝ ΙΩΑΝΝΙΝΟΙΣ

 

Μαρτυρίες που διασώζει ο Δ. Σαλαμάγκας:

Ο 'Αγιος, τον έφερνε συχνά ο δρόμος να περνάει από την παλιά Γιαννιώτικη συνοικία στ' Πώλ, όπου καθόταν και κάποια Γεωργούλω. Καθώς αυτή, πολλά χρόνια αργότερα μετά το μαρτύριό του, κατέβαινε - υπέργηρη πια - για το σπίτι του Αγίου, στην επέτειο γιορτή του, ζούνε ακόμη συνοικιώτες της, που την άκουγαν να μονολογεί, σχεδόν να φωνάζει, καθώς σταυροκοπιόταν: "Άη Γιώργη μου, Μεγάλε μ' Άη Γιώργη, που σ' έβλεπα να περνάς λεβέντης μπροστά από το σπίτι μας! Μεγάλε μ' Άη Γιώργη, βοήθει μας!

Ο άρχων της πόλεως Νικόλαος Τζίνης, πήγε κρυφά με τον Σακελλάριο να επισκεφτούν τον Γεώργιο στην φυλακή. Εκεί του είπαν:

- Κοίταξε καλά, Γιώργη, μη γυρίσεις, γιατί θα μας τουρκέψουν όλους. Και ο Άγιος τους απάντησε:

- Φύγετε, μη σας ιδούν και σας βρει κανένας μπελάς. Έχετε γεια! . Καλή αντάμωση στον άλλο κόσμο! Μόνο να κοιτάξετε το παιδί μου.

Ενθύμηση Γιαννιώτη, αυτόπτη μάρτυρα, που διήγειται στα 1900, μνήμες της παιδικής του ηλικίας:

"Όταν εκρέμασαν τον Άγιον Γεώργιον εις το Κουρμανιό λεγόμενον εις τον Κιοσέν όπου στρέφομε και πηγαίνομεν προς την σκάλαν όπου πωλούν τα ψάρια, ήμουν ενταύθα εις το σχολείον, και εβγαίνοντας από το καθολικόν της Μητροπόλεως με έναν συμμαθητή μου επήγαμε να ιδούμε τον κρεμασμένον, αλλ' άμα τον είδα, μου ήλθε μια λιγοθυμία τρομερά, και μόλις έφθασα και επήγα εις το αντίκρυ μέρος και ακούμβησα εις ένα εργαστήριον, περισσότερον από μισή ώραν, αλλά κάθε βράδυ δεν ημπορούσα να κοιμηθώ, άμα εσφαλούσα τα μάτια, αμέσως έβλεπα τον Άγιον κρεμασμένον και υπόφερα εκ τούτου περισσότερον του μηνός, εκαθούμουν δε εις τα σπίτια του τζιούφα (πέρα του Ντβαν εφέντη), εις μίαν γυναίκαν και επήγαινα εις το σχολείον... Είδον τον Άγιον κρεμάμενον έχοντα ένα τσιοράπι μόνον (το άλλο κάποιος ευλαβής χριστιανός το αφαίρεσεν την νύκτα). Είχεν δε τα χείρας του και τα παλάμας αυτού, γυρισμένα προς τον ουρανόν ωσάν να επροσηύχετο"

Πηγη: Ευαγγέλου Μουτσίκα "Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο ΕΞ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ"

Φωτο: Το εικονοστάσι στο Κουρμανιό, σήμερα πλατεία Αγίου Γεωργίου, στα Γιάννενα, όπου οι Τούρκοι απαγχόνισαν τον Άγιο

Αγάπη

 

Στο 5ο κεφάλαιο του βιβλίου της Α' Γυμνασίου παρατίθεται ο "Ύμνος της αγάπης" του Αποστόλου Παύλου. 

Συνήθως εξανλτούμε το περιεχόμενο της αγάπης μέσα από μια εμπαθή ή επιφανειακή ματιά. Από θεολογική έννοια την υποβιβάζουμε σε ένα επιφανειακό συναίσθημα όπου εμπλέκεται η φιλαυτία και πολλές φορές η υπερηφάνεια. Κάποιες φορές, όχι σπάνια, τη θεωρούμε ως ένα γεγονός αποδοχής από τον άλλον. Κέντρο, δηλαδή, είναι ο εαυτός μας. 

Αν διαβάσουμε το Γεροντικό και του βίους των Αγίων, θα παρατηρήσουμε ότι ο εμπαθής άνθρωπος, του οποίου τα πάθη, κρυφά και φανερά ενεργούνται, δεν είναι σε θέση να αγαπήσει. Ο άνθρωπος που ενεργείται από τα πάθη, θα λέγαμε ότι παρουσιάζει μια αγαπητική συμπεριφορά,  η οποία στην ουσία αποβλέπει σε ένα αποτέλεσμα που θα ικανοποιήσει το εγώ. Μία βασική παράμετρος ή, αν θέλετε, το αληθές περιεχόμενο της αγάπης είναι η ανιδιοτέλεια. Όταν δηλαδή δεν περιμένουμε ανταλλάγματα. Θεωρώ κομβικής σημασίας το γεγονός ότι οι μαθητές είναι αναγκαίο να κατανοήσουν πως η αγάπη εδράζεται στην καθαρή από τα πάθη καρδιά που είναι δεκτική της χάρης του Θεού. Διαφορετικά μιλάμε για ένα συναίσθημα που γίνεται και απογίνεται, αναλόγως της διάθεσής μας. Αντίθετα, γνωρίζουμε ότι η αγάπη σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο δεν εκπίπτει! 

Εάν προσεγγίσουμε το θέμα αυτό καθαρά ψυχολογικά ή, ακόμη χειρότερα, προχειρολογώντας βασιζόμενοι στις προσλαμβάνουσες εμπειρίες της καθημερινότητας, θα απογοητεύσουμε τους μαθητές, οι οποίοι ίσως προσωρινά ικανοποιηθούν είτε από την οπτική μας είτε εάν αποδεχτούμε ως δάσκαλοι τις δικές τους οπτικές, αλλά το σίγουρο είναι ότι κάποια στιγμή θα συναντήσουν ένα αδιέξοδο.

Έχουμε, ως θεολόγοι, τη δυνατότητα να μιλήσουμε για την ασκητική της αγάπης, η οποία βασίζεται στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας και στον προσωπικό μας αγώνα για την τήρηση των ευαγγελικών εντολών.

Εάν τολμούσα να διατυπώσω ένα συμπέρασμα, αυτό είναι ότι η αγάπη έξω από την Εκκλησία και τον τρόπο ζωής που αυτή προτείνει, είναι μια καλά καμουφλαρισμένη φιλαυτία.

Παναγιώτης Μελικίδης - Θεολόγος

Αθανασία - Μια πρόταση για αφόρμηση

Τι ζητάς αθανασία στο μπαλκόνι μου μπροστά,
ποια παράξενη θυσία η ζωή να σου χρωστά.
Ήρθαν διψασμένοι Κροίσοι, ταπεινοί προσκυνητές,
κι απ’ του κήπου σου τη βρύση δεν τους δρόσισες ποτές.

Είσαι σκληρή σαν του θανάτου τη γροθιά,
μα 'ρθαν καιροί που σε πιστέψανε βαθιά.
Κάθε γενιά δική της θέλει να γενείς,
Ομορφονιά που δε σε κέρδισε κανείς.

Νίκος Γκάτσος

Ο άνθρωπος πλάστηκε αθάνατος από τα χέρια του Θεού. Μόνος του επέλεξε, όμως, το οδυνηρό μονοπάτι του θανάτου. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέξει την  πιο τραγική εκδοχή για τον εαυτό του. Είμαστε κλωνάρια από την παλιά ρίζα του Αδάμ που τρέφει με θάνατο τα κλωνάρια της ανθρωπότητας. 

Οι άνθρωποι φιλοσόφησαν και μόχθησαν να βρουν ξανά το δώρο της αθανασίας, χωρίς να τα καταφέρουν. Μόνο η ανάμνηση τούς απέμεινε ως δείγμα της αθανασίας. Ας διαβάσουν τους στίχους του ποιητή Νίκου Γκάτσου οι μαθητές, να στοχαστούν βιωματικά και να αποτυπώσουν την ατμόσφαιρα των στίχων όπως την προσλαμβάνουν.

                                            Παναγιώτης Μελικίδης - Θεολόγος

Ο άνθρωπος ως δημιούργημα του Θεού (Α' Γυμνασίου)

Στη συγκεκριμένη ενότητα μας δίνεται μία καλή αφορμή για να μιλήσουμε στους μαθητές μας για τη συμβολική γλώσσα που χρησιμοποιεί πολλές φορές η Αγία Γραφή, παίρνοντας εικόνες από την καθημερινότητά μας, προκειμένου να προβάλλει κάποιες αλήθειες.

Έτσι, δεν μπορούμε να πάρουμε κατά γράμμα τη διήγηση της Παλαιάς Διαθήκης ότι ο Θεός έφτιαξε με τα χέρια του πηλό προκειμένου να δημιουργήσει τον άνθρωπο. Η εικόνα αυτή φανερώνει την ιδιαίτερη πρόνοια του Θεού για το πλάσμα του. Επειδή δεν μπορούμε ως κτίσματα να περιγράψουμε ακριβώς τις ενέργειες του άκτιστου, χρησιμοποιούμε οικείες εικόνες του περιβάλλοντός μας. Δεν πρέπει να ταυτίζουμε τις εικόνες αυτές με τον τρόπο ενέργειας του Θεού, γιατί τότε υποπίπτουμε στην ειδωλολατρία. Αυτές οι εικόνες μας ανάγουν και μας κάνουν κάπως να καταλάβουμε, μέσα στην αδυναμία μας, μερικές θεολογικές αλήθειες. 

Αν θέλουμε να προχωρήσουμε το θέμα θεολογικά, μπορούμε βασιζόμενοι στη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας να εμβανθύνουμε περισσότερο: Ο Λόγος του Θεού προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση, μετά την πτώση του ανθρώπου, προκειμένου να τον σώσει. Αυτό γίνεται γιατί ο άνθρωπος είναι δημιουργημένος κατ΄εικόνα του Λόγου. Το γεγονός ότι η Παλαιά Διαθήκη περιγράφει την δημιουργία του ανθρώπου μιλώντας για "χέρια" και "πηλό", προεικονίζει την ενανθρώπιση του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδας.

Από την εμπειρία μας γνωρίζουμε πως όταν παρουσιάσουμε στους μαθητές μας σχετική εικόνα με τη δημιουργία του ανθρώπου, μπορούν εύκολα να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος πλάστηκε κατ' εικόνα του Λόγου και ότι η περιγραφή των "χεριών" προεικονίζει την ενανθρώπηση Του.

                        

                                                    Παναγιώτης Μελικίδης - Θεολόγος

Τα τέσσερα είδη της φαντασίας - Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος

Στην διδασκαλία των αγίων Πατέρων φαίνεται καθαρά ότι η πορεία προς την θέωση περνά απαραίτητα μέσα από την κάθαρση της καρδιάς και την απαλλαγή από την φαντασία, όταν δηλαδή το φανταστικό απαλλάσσεται από τις εικόνες και τους τύπους. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναλύει όλη αυτήν την πορεία σε λόγο του στα Εισόδια της Θεοτόκου, αφού παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο η Θεοτόκος έφτασε στην θέωση. Με αυτήν την έννοια διδάσκεται ότι οι άγιοι θεολογούσαν αφαντάστως και ότι η καθαρή θεολογία δεν έχει καμμιά σχέση με την φαντασία.

Βέβαια μέσα στην Εκκλησία υπάρχουν διάφορες ηλικίες Χριστιανών. Άλλοι βρίσκονται στην νηπιακή κατάσταση, άλλοι στην παιδική πνευματική ηλικία και άλλοι στην ανδρική ηλικία. Έτσι διαφορετικά αγωνίζεται κάθε άνθρωπος. Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε είναι ότι δεν πρέπει να βασιζόμαστε πάνω στην φαντασία, γιατί αυτή δεν είναι η βάση της πνευματικής ζωής, αλλά αυτή που διαστρέφει την πνευματική ζωή του ανθρώπου.

Στην συνέχεια θα γίνει αναφορά στην διδαχή ενός συγχρόνου Πνευματικού Πατρός, του Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου (Σαχάρωφ), ο οποίος έχει πείρα των πνευματικών θεμάτων, αλλά και είναι ζωντανός μάρτυς αυτής της ζωής.
Μιλώντας για την φαντασία γράφει.
"Ο κόσμος της ανθρώπινης φαντασίας είναι κόσμος των "φαντασμάτων" της αλήθειας, κοινός σ' ανθρώπους και πεσμένους αγγέλους. Γι' αυτό πολλές φορές η φαντασία γίνεται αγωγός δαιμονικής ενέργειας.
Τόσο οι δαιμονικές εικόνες όσο και αυτές που επινοεί ο ίδιος ο άνθρωπος, μπορούν να επιδρούν στους ανθρώπους, μετασχηματίζοντάς τους ή μεταμορφώνοντάς τους. Πάντως ένα είναι αναπόφευκτο: κάθε εικόνα, είτε δημιουργημένη από τον άνθρωπο, είτε εμπνεόμενη από τους δαίμονες, που γίνεται δεκτή από την ψυχή, διαστρέφει την πνευματική μορφή του ανθρώπου, του κτισμένου κατ' εικόνα και ομοίωση Θεού. Η φανταστική ενέργεια οδηγεί στην έσχατη εξέλιξή της. Σε αυτοθέωση του κτίσματος, δηλαδή στην αναγνώριση θείας αρχής στην ίδια τη φύση του ανθρώπου. Κι απ' αυτό το λόγο η φυσική θρησκεία, δηλαδή η θρησκεία του ανθρώπινου λογικού, αποκτά μοιραίως πανθεϊστικό χαρακτήρα.
Και οι ανθρώπινες και οι δαιμονικές εικόνες έχουν δύναμη, συχνά πολύ μεγάλη, όχι βέβαια γιατί είναι δημιουργικές καθεαυτές με τη σωστή έννοια της λέξεως, όπως η θεία δύναμη που κτίζει από το μηδέν, αλλά επειδή η ανθρώπινη θέληση κλίνει με το μέρος τους και έτσι με την υποταγή της μορφοποιείται ο άνθρωπος απ' αυτές τις εικόνες. Ο Κύριος όμως απελευθερώνει από την εξουσία των παθών και της φαντασίας όσους μετανοούν , κι όποιος Χριστιανός απελευθερωθεί απ' αυτό, αψηφά την δύναμη των φανταστικών εικόνων".
Με αυτά δεν νοείται μόνον η λεγομένη από τους σημερινούς φαντασίωση, δηλαδή η αρρωστημένη κατάσταση, αλλά και αυτή καθ' εαυτή η φαντασία, όπως και κάθε εικόνα φανταστική στην οποία ο άνθρωπος δίνει σημασία.

Μεταξύ των άλλων ο Αρχιμ. Σωφρόνιος αναφέρει τέσσερα είδη φαντασίας.
Το πρώτο είδος φαντασίας "συνδέεται με την ενέργεια των χονδρών σαρκικών παθών". Ο άνθρωπος που βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση δέχεται διαρκώς εικόνες και φαντασίες γύρω από τα σαρκικά πάθη.
Το δεύτερο είδος της φαντασίας είναι η ονειροπόληση ή ο ρεμβασμός. Το είδος αυτό της φαντασίας συνδέεται με τις εικόνες του πραγματικού κόσμου. «Ένας φτωχός, επί παραδείγματι, φαντάζεται τον εαυτό του βασιλιά, προφήτη, μεγάλο επιστήμονα».
Το τρίτο είδος φαντασίας είναι η λεγομένη καλλιτεχνική και πολιτιστική δημιουργία. «Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί την ικανότητα της μνήμης και της παραστάσεως, κι έτσι μπορεί να σκέφτεται για να βρει τη λύση ενός προβλήματος λ.χ. τεχνικού. Αυτό το είδος εργασίας του νου, που συνοδεύεται από την φαντασία, έχει μεγίστη σημασία για τον πολιτισμό κι είναι απαραίτητο στοιχείο της δομής της ζωής».
Το τέταρτο είδος φαντασίας είναι η λεγομένη θεολογική δημιουργία. «Είναι οι απόπειρες του λογικού να διεισδύσει στα μυστήρια του είναι και να συλλάβει το Θείο κόσμο. Αυτές οι απόπειρες συνοδεύονται αναπόφευκτα από τη φαντασία, που πολλοί αρέσκονται να την αποκαλούν με το υψηλό νόημα της θεολογικής δημιουργίας».
Στη συνέχεια αναλύει αφ’ ενός μεν τι κακό προξενεί η ανάπτυξη της φαντασίας στην πνευματική και γενική κατάσταση στον άνθρωπο, αφ’ ετέρου δε πως ο ασκητής ζει την πνευματική του ζωή, χωρίς τις εκφράσεις και τις ενέργειες της φαντασίας.

Πάντως ο άνθρωπος, ιδιαίτερα ο μοναχός, αγωνίζεται σκληρά κατ’ αρχάς για να ελευθερωθεί από το πρώτο είδος φαντασίας (φαντασίωση από χονδρά σαρκικά πάθη) και έπειτα προχωρεί στην απελευθέρωση από τα τρία άλλα είδη. Αποφεύγει κάθε στοχασμό και ονειροπόληση, αποφεύγει να στοχάζεται διάφορα θέματα ή να μελετά έννοιες γύρω από τον Θεό. Δεν μπορεί ο άνθρωπος να αποκτήσει νοερά, καρδιακή προσευχή και γνώση του Θεού, όταν χρησιμοποιεί ως όργανο το φανταστικό. Μόνον η δια βαθυτάτης μετανοίας κάθαρση του φανταστικού προσφέρει την αληθή γνώση του Θεού.

Ο Χριστιανός, όμως, που βρίσκεται στην κοινωνία πρέπει να απαλλάσσεται οπωσδήποτε από το πρώτο είδος της φαντασίας (σαρκικών παθών), να αποφεύγει οπωσδήποτε τον ρεμβασμό και την ονειροπόληση, που δημιουργεί πολλά ψυχολογικά προβλήματα, και να περιορίζει το τρίτο είδος, που λέγεται καλλιτεχνική και πολιτιστική δημιουργία. Και όταν προσπαθεί να κατασκευάσει κάτι, πρέπει περισσότερο να αντιγράφει, όπως κάνουν οι Μοναχοί, αγιογραφώντας. Επίσης πρέπει να προσπαθεί να αποφεύγει την διανοητική ενασχόληση γύρω από τον Θεό. Το μόνον που μπορεί να κάνει είναι να χρησιμοποιεί την διδασκαλία των αγίων Πατέρων για τον Θεό. Να μην έχει δικές του απόψεις, αλλά να παρουσιάζει την διδασκαλία των αγίων Πατέρων για τον Θεό και για τα θέματα της πνευματικής ζωής. Επίσης, όταν προσεύχεται, ο νους του να ευρίσκεται στις φράσεις της προσευχής και στο νόημά τους και να μη φαντάζεται εικόνες και παραστάσεις.

Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι, όταν διαβάζουμε διάφορα λογοτεχνικά βιβλία, αυξάνεται και ερεθίζεται το φανταστικό της ψυχής μας, ενώ, όταν διαβάζουμε έργα αγίων Πατέρων, το φανταστικό σταυρώνεται. Αυτό δείχνει ότι οι άγιοι Πατέρες, ομιλούν αφαντάστως, αφού απέκτησαν πνευματική υγεία. Και ένας τρόπος απαλλαγής από την φαντασία είναι η δια προσευχής μελέτη των διαφόρων διδασκαλιών και ομιλιών των αγίων Πατέρων.

Πάντως στους εισαγωγικούς στην πνευματική ζωή δεν είναι πλάνη η ύπαρξη της φαντασίας, αλλά η παραμονή της για πολύ χρόνο στην πνευματική ζωή είναι πρόξενος πολλών ψυχολογικών ανωμαλιών

«Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ», Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου (σελ. 179-182), εκδόσεις Ιεράς Μονής Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας)

Καινή Διαθήκη

 Είναι θεολογικά κομβικής σημασίας και δεν αποτελεί "λεπτομέρεια" το ότι η Καινή Διαθήκη δεν είναι ο Λόγος του Θεού. Ο Λόγος του Θεού είναι υπόσταση-πρόσωπο. Είναι το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, που έγινε άνθρωπος για να σώσει τον άνθρωπο από το φοβερό γεγονός του θανάτου. Ο θάνατος και πιο συγκεκριμένα ο φόβος του θανάτου είναι η αιτία της αμαρτίας. Έτσι, ο Λόγος προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση και, ως τέλειος Θεός αλλά και τέλειος άνθρωπος, εκτός της της αμαρτίας, νικάει τον θάνατο, την αμαρτία και καταργεί τη δυναστική επιρροή του διαβόλου στον άνθρωπο.

Έτσι, η Καινή Διαθήκη δεν είναι ο Λόγος του Θεού, αλλά ο λόγος περί του Θεού. Προτείνει θεόπνευστα έναν τρόπο ζωής που οδηγεί τον άνθρωπο στη συνάντηση με τον Λόγο του Θεού, εφόσον, τηρώντας τις ευαγγελικές εντολές, καθαρίζει με τη θεία Χάρη, αλλά και τη δική του προσπάθεια, την καρδιά του από τα πάθη.

Είναι γεγονός ότι παρόλο που η Καινή Διαθήκη είναι μία, οι χριστιανικές αιρέσεις είναι πολλές. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ανιχνεύσουμε τελικά τον τρόπο ερμηνείας της. Τα Ευαγγέλια, οι Πράξεις των Αποστόλων, οι Επιστολές, είναι θεόπνευστα κείμενα. Άρα αυτά τα κείμενα μπορούν να ερμηνευτούν ορθά από ανθρώπους που είναι δεκτικοί της ίδιας Χάρης που είχαν και οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης. Για τον λόγο αυτό, οι Ορθόδοξοι εμπιστευόμαστε την ερμηνεία που δίνουν οι Πατέρες και οι Άγιοι της Εκκλησίας. Το ίδιο Άγιο Πνεύμα που φώτισε τους Ευαγγελιστές,  φώτισε και τους Πατέρες της Εκκλησίας για να ερμηνεύσουν σωστά την Καινή Διαθήκη. 

Εδώ διαφοροποιούμαστε σε σχέση με τις άλλες χριστιανικές ομολογίες, οι οποίες βασίζονται στον υποκειμενισμό και έχουν μια κοσμική "προσαρμοστικότητα", για να ικανοποιήσουν εγκόσμιες αναγκαιότητες ή έναν "επιστημονισμό" που αντικαθιστά την αγιοπνευματική χάρη και έμπνευση.

Παναγιώτης Μελικίδης, Θεολόγος

Άκτιστο και Κτιστό

Είναι βασικό να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας δύο βασικές θεολογικές έννοιες, αυτές του κτιστού και του ακτίστου και να τις μεταδώσουμε στους μαθητές μας. Είναι δύο έννοιες - κλειδιά, κατέχουν κεντρική θέση στη θεολογία της Εκκλησίας και δίχως αυτές πολλά πράγματα στα πλαίσια του μαθήματος θα αιωρούνται, θα είναι θολά και η οποιαδήποτε εισήγησή μας ή ο διάλογος μέσα στην τάξη θα παραμείνουν μετέωρα. Τα ερωτήματα που θα προκύψουν θα είναι περισσότερα και πιο πολύπλοκα, εάν δεν γίνει αυτό το ξεκαθάρισμα. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε επιγραμματικά στις δύο αυτές έννοιες. 

Κτιστό: Αυτό που δημιουργήθηκε από τον Θεό, έχει αρχή, υπόκειται στην εξέλιξη, στην τρεπτότητα και στη φθορά, για να οδηγηθεί τελικά στον θάνατο. Στην κατηγορία αυτή ανήκει ο άνθρωπος, ο κόσμος και οι Άγγελοι. Εάν οι ψυχές και οι Άγγελοι είναι αθάνατοι, αυτό οφείλεται στη χάρη του Θεού. Με πιο απλά λόγια, έτσι θέλησε ο Θεός. Να έχουν αρχή αλλά όχι και τέλος.

Άκτιστο:  Αυτό που δεν έχει αρχή, δεν υπόκειται στην τρεπτότητα, στη φθορά, στην αλλαγή, στην αναγκαιότητα και φυσικά στον θάνατο. Είναι άχρονο και ακατάληπτο. Στην κατηγορία αυτή ανήκει μόνο ο Τριαδικός Θεός.

Ως κτιστά όντα δεν μπορούμε να γνωρίσουμε την ουσία του Θεού, παρά μόνο την άκτιστη ενέργειά του. Ο Θεός οράται ως φως (άκτιστο) από αυτούς που έχουν καθαρίσει την καρδιά τους από τα πάθη και η αλήθεια αυτή αγιογραφικά τεκμηριώνεται από το γεγονός της Μεταμόρφωσης του Χριστού.

Το ζητούμενο είναι ότι με αυτές τις δύο έννοιες-κλειδιά μπορούμε να εξηγήσουμε στους μαθητές μας ότι ως κτιστά όντα, πολλές φορές δεν μπορούμε να καταλάβουμε, αν δεν το επιτρέψει ο Θεός, κάποια συμβάντα τόσο της προσωπικής μας ζωής, όσο κι αυτών που συμβαίνουν στον κόσμο. Θα κατανοήσουν επίσης ότι ο Θεός είναι αγάπη ή δικαιοσύνη, όχι όπως τις εννοούμε εμείς οι άνθρωποι. Όπως αναφέρει για παράδειγμα ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος, σύμφωνα με τα ανθρώπινα δεδομένα, ο Θεός είναι μάλλον άδικος. Αγιογραφικά αυτό είναι ολοφάνερο, όταν ο Ληστής επί του σταυρού, που δεν είχε να επιδείξει "καλά έργα", όπως τα εννοεί ο κόσμος, γίνεται τελικά ο πρώτος οικιστής του Παραδείσου. Αυτό αποτελεί σκάνδαλο για την ανθρώπινη δικαιοσύνη.

Σε ανθρώπινο επίπεδο, καταλαβαίνουμε τους λόγους για τους οποίους ενεργεί κατά συγκεκριμένο τρόπο ο Θεός ή παραχωρεί κάποια δοκιμασία, εφόσον ο Ίδιος το επιτρέπει. Όμως άλλες φορές δεν αποκαλύπτει τις βουλές του στον άνθρωπο. Τότε ο άνθρωπος καλλιεργώντας την υπομονή, ελπίζει ότι οι δοκιμασίες σίγουρα παραχωρούνται από αγάπη. Μπροστά στο μυστήριο αυτό σωπαίνει προσευχητικά.

                                                                Παναγιώτης Μελικίδης - Θεολόγος